آرماتوربندی یکی از مراحل مهم و حساس در صنعت ساختمان سازی است که به منظور افزایش استحکام کششی بتن انجام می شود. ساختمان سازی یکی از صنایع پویا در سراسر جهان است و این صنعت دارای مراحل مختلفی بوده و از استانداردها و قوانین متعددی پیروی می کند.
آرماتوربندی و قالب بندی از جمله مراحل مهم قبل از بتن ریزی هستند که بر اساس استانداردهای خاصی انجام می شوند. آرماتوربندی مختص ساختمان های بتنی بوده و انجام آن از حساسیت بالایی برخوردار است، چرا که آرماتورها وظیفه تحمل نیروهای کششی ساختمان را به عهده دارند و در برخی از موارد مقاومت فوندانسیون را نیز تأمین می کنند. آرماتوربندی باید با دقت و نظارت بالایی انجام شود. از این رو، مهندسین ناظر وظیفه دارند که از تمامی مراحل بازدید کرده و از بهترین تجهیزات آرماتوربندی استفاده کنند. در این مقاله به نکات اجرایی آرماتوربندی می پردازیم.
در ادامه این مطلب می خوانید
آرماتوربندی چیست؟
آرماتورها، میلگردهایی هستند که بر اساس نقشه برش داده و خم می شوند و توسط سیم های مخصوصی به یکدیگر بسته می شوند. آرماتورها نقش مهمی در اسکلت بتنی، شکل پذیری، انعطاف پذیری، افزایش مقاومت کششی، جذب انرژی و جلوگیری از ترک برداشتن دیوارها به عهده دارند. آرماتوربندی به فرایند برش، خم کردن، بستن میلگردها توسط سیم آرماتوربندی و جایگذاری آنها در بتن اطلاق می شود. در این پروسه میلگردها در مکان های مشخص قرار می گیرند و به وسیله اتصالات جوشی و فلزی به یکدیگر متصل می شوند. در فرایند آرماتوربندی از میلگردهایی با ضخامت های متفاوت برای ستون ها، فوندانسیون و سقف استفاده می شود. هدف اصلی آرماتوربندی ساختمان، افزایش مقاومت کششی بتن است، زیرا بتن به تنهایی مقاومت کمی دارد.
از جمله مزایا آرماتوربندی می توان به جلوگیری از تغییر شکل بتن، افزایش استحکام و طول عمر بتن، کاهش هزینه ها، جلوگیری از انحراف ساختمان و افزایش مقاومت ساختمان در برابر زلزله اشاره کرد. آرماتوربندی باید با دقت و حساسیت بالا و با نظارت مستقیم مهندس ناظر ساختمان انجام شود، زیرا در صورت انجام غیراصولی فرایند، سازه دچار انجراف شده و شکل پذیری خوبی نخواهد داشت.
مراحل اجرای آرماتوربندی
آرماتوربندی در همه قسمت های ساختمان بر اساس نقشه انجام می شود، اما سایز و ضخامت میلگردها، نحوه چیدمان و اتصال آنها در فوندانسیون، سقف و ستون ها متفاوت است. در ادامه به نکات مهم هنگام اجرای این فرایند می پردازیم.
خرید میلگرد
شما می توانید میلگرد مورد نیاز خود را بر اساس مشخصات و مقدار مورد نیاز، از بازار آهن و کارخانه های تولید میلگرد تهیه کنید.
حمل میلگرد
شاخه های میلگرد طولی برابر 12 متر دارند و بهتر است توسط کامیون بارگیری شوند تا از خم شدگی جلوگیری شود. خم شدن میلگرد موجب ضعف عملکرد آرماتور در سازه بتنی می شود. توصیه می شود که برای تخلیه میلگردها از جرثقیل استفاده کنید.
انباشت میلگردها
میلگردها را باید در فضای خشک و دور از رطوبت نگهداری کنید. همچنین میلگردها را بر اساس قطر و زمان استفاده دسته بندی کنید. میلگردهایی را که قصد دارید زودتر از بقیه مورد استفاده قرار دهید، روی میلگردهای دیگر بگذارید. میلگردهای زنگ زده یا آغشته به روغن را در آرماتوربندی به کار نبرید و در صورت بروز زنگ زدگی به وسیله برس یا سندبلاست آنها را تمیز کنید.
بریدن و خم کردن میلگرد
برش دادن و خم کردن میلگرد به منظور استفاده از آنها در قسمت های مختلف سازه انجام می شود. خم کردن میلگرد باید با حساسیت و دقت بالایی انجام شود، زیرا بروز اشتباه موجب ترک خوردن و شکستن بتن می شود. برای برش زدن میلگرد از قیچی با خم کن برقی استفاده می شود و خم کردن آنها معمولا به صورت دستی و برقی انجام می شود. از آچار F و پتک نیز برای خم کردن میلگرد می توان استفاده کرد اما توجه داشته باشید که میگردهای خم شده با آچار فقط در آرماتورهای رمپ راه پله کاربرد دارند و میلگردهای خم شده توسط پتک برای قسمت های غیرسازه ای استفاده می شوند.
اتصال آرماتورها و انتخاب روش آرماتوربندی
آرماتوربندی هر یک از بخش های ساختمان با روش متفاوتی انجام می شود و نحوه قرار گرفتن اتصالات و نوع مواد مصرفی در آنها با یکدیگر متفاوت است.
آرماتوربندی فوندانسیون
آرماتوربندی فوندانسیون یکی از مهم ترین مراحل در ساخت سازه های بتنی است و دقت در اجرای آن تأثیر مستقیمی بر کیفیت و استحکام نهایی ساختمان دارد. این فرآیند به طور کلی شامل سه مرحله اصلی است: اجرای مش تحتانی، جایگذاری خرک، و اجرای مش فوقانی. هر یک از این مراحل دارای جزئیات و نکات فنی خاصی هستند که رعایت آن ها الزامی است.
در مرحله اول، اجرای مش تحتانی انجام می شود. در این مرحله، برای ایجاد فاصله مناسب بین آرماتور و بتن، از اسپیسر استفاده می شود. این اسپیسرها نه تنها فاصله مطلوب را تضمین می کنند بلکه به ایجاد پوشش بتن کافی نیز کمک می نمایند که این امر مانع از خوردگی آرماتور در طول زمان می شود. اسپیسرها باید به طور یکنواخت در زیر آرماتورهای مش تحتانی توزیع شوند تا پایداری و هم ترازی ساختار حفظ شود.
در مرحله دوم، خرک ها به عنوان یک بخش اساسی از آرماتوربندی، برای ایجاد فاصله بین مش تحتانی و فوقانی استفاده می شوند. این خرک ها به صورت دقیق و با رعایت فاصله استاندارد، روی مش تحتانی قرار می گیرند. نکته بسیار مهم در این مرحله این است که خرک ها نباید مستقیماً روی بتن قرار گیرند، زیرا این امر باعث کاهش کیفیت اتصال میان مش ها شده و در نهایت بر مقاومت سازه تأثیر منفی می گذارد.
مرحله سوم مربوط به اجرای مش فوقانی است که به عنوان بخش نهایی آرماتوربندی فوندانسیون شناخته می شود. در این مرحله، آرماتورهای فوقانی باید به دقت و با رعایت فواصل مشخص اجرا شوند. این فواصل به منظور توزیع یکنواخت بار و نیروهای وارده بر سازه طراحی شده اند و باید طبق نقشه های اجرایی انجام شوند.
علاوه بر سه مرحله فوق، هنگام آرماتوربندی فوندانسیون باید به چند نکته مهم توجه داشت. اولین نکته این است که خرک ها حتماً باید روی مش تحتانی قرار گیرند تا بتوانند فاصله مورد نیاز را به درستی تأمین کنند. همچنین در طول اجرای فوندانسیون، ضروری است که محل دقیق آرماتورهای انتظار ستون ها، دیوارهای برشی، و بیس پلیت ها مشخص شود. این کار باید با دقت کامل انجام شود تا در مراحل بعدی، اجرای ستون ها و سایر اجزای سازه با مشکلی مواجه نشود.
از آنجایی که آرماتوربندی یکی از فرآیندهای کلیدی در ساخت فوندانسیون است، رعایت جزئیات کوچک در این مرحله می تواند از بروز مشکلات بزرگ در آینده جلوگیری کند. استفاده از تجهیزات مناسب، نظارت دقیق توسط مهندسین مجرب، و رعایت استانداردهای مربوط به آرماتوربندی از جمله عوامل موفقیت در اجرای این بخش از پروژه هستند.
آرماتوربندی تیر و سقف
هنگام اجرای آرماتوربندی تیر وسقف باید آرماتورهای طولی تیرها، خاموت ها و آرماتورهای دال پله را برش داده و خم کنید و در محل خود جایگذاری نمایید. سپس دسته خاموت ها را از آرماتورهای طولی تیر عبور داده و با فواصل معین قرار دهید. در مرحله بعد برای جلوگیری از پیچیدن تیرها و توزیع بهتر بار روی تیرچه ها در سقف تیرچه بلوک، قالب بندی اطراف تیرها و نصب تیرچه ها را انجام دهید. در آخرین مرحله، اتکاها و میلگردها را نصب کنید.
در زمان آرماتوربندی تیر و سقف توجه داشته باشید که آرماتورهای طولی تیر را داخل آرماتورهای ستون قرار دهید. همچنین خاموت ها را طوری متصل کنید که همه آرماتورهای طولی را محصور کند. برای افزایش مقاومت ساختمان در مقابل زلزله، قلاب خاموت ها را به صورت نامنظم کارکنید و همه گره ها را در یک سمت قرار ندهید.
آرماتوربندی ستون
برای آرماتوربندی ستون ها، آرماتورهای طولی را برش داده و با انتخاب یکی از روش های اورلپ، فورجینگ یا کوپلینگ به ریشه ستون در فوندانسیون، وصله کنید. برای به دست آوردن طول آرماتورهای ستون باید اعداد مربوط به ارتفاع ستون کل اسکلت، ضخامت دال و طول مهار موجود در نقشه را با هم جمع کنید. بعد از این مرحله تنگ ها را بریده و خم کرده و از بالا در محل خود قرار دهید. پس از آرماتوربندی ستون برای تثبیت ابعاد قالب و تنظیم کاور بتن ستون و دیوارها، رامکا را به وسیله سیم آرماتوربندی در دو جهت عمود برهم به آرماتورهای طولی متصل کنید. توجه داشته باشید که رامکا ستون نباید به میلگردهای طولی جوش داده شود. آرماتوربندی دیوار بتنی همانند ستون است و همزمان انجام می شوند.
نتیجه گیری
آرماتوربندی به عنوان یکی از مهم ترین و حساس ترین مراحل در ساخت سازه های بتنی، نقش اساسی در تأمین مقاومت و استحکام نهایی ساختمان دارد. این فرایند با دقت و رعایت استانداردهای مهندسی، زمینه ساز ایجاد سازه ای ایمن و پایدار می شود که توانایی تحمل بارها و نیروهای مختلف را داشته باشد. نکات و مراحل اجرایی آرماتوربندی از جمله انتخاب میلگردهای مناسب، استفاده از تجهیزات دقیق و نظارت مهندسین مجرب، تضمین کننده کیفیت و کارایی سازه نهایی است. رعایت جزئیات کوچک در این فرایند نه تنها از بروز مشکلات بزرگ در آینده جلوگیری می کند، بلکه به افزایش طول عمر، کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری، و ارتقای ایمنی ساختمان در برابر عوامل مخرب مانند زلزله کمک شایانی می نماید. به همین دلیل، توجه به اجرای صحیح و اصولی آرماتوربندی در تمامی مراحل ساخت و ساز، از الزامات اساسی هر پروژه ساختمانی است.